Krajowa Administracja Skarbowa może blokować rachunki podmiotów podejrzewanych o wykorzystywanie sektora bankowego do wyłudzeń skarbowych. KAS nakłada blokadę na okres do 72 godzin, ale może być to przedłużone do 3 miesięcy. Przesłanki jej zastosowania nie muszą być udowodnione, wystarczające jest ich uprawdopodobnienie. Kiedy może nastąpić blokada konta przez KAS?
Blokada konta KAS – kiedy możliwa?
KAS stosuje blokadę rachunku wtedy, gdy jest to konieczne, aby przeciwdziałać wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych. Zwłaszcza w zakresie VAT.
Wskazaniem do sięgnięcia po to rozwiązanie jest przede wszystkim wynik analizy systemu STIR przetwarzającego dane przekazywane przez banki i SKOK-i.
Analizie podlegają informacje o transakcjach na kontach:
- tzw. podmiotów kwalifikowanych, tj. osób fizycznych będących przedsiębiorcami,
- osób fizycznych niemających statusu przedsiębiorców, ale prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek,
- osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, ale posiadających zdolność prawną.
Monitorowane są ich bankowe rachunki rozliczeniowe, lokaty terminowe, konta prowadzone dla celów działalności gospodarczej w SKOK oraz rachunki VAT.
Wskaźnik ryzyka wystąpienia nadużyć kwalifikujących się do zastosowania blokady jest ustalany w odniesieniu do danego podmiotu na podstawie algorytmów opracowanych przez izbę rozliczeniową. Algorytmy uwzględniają najlepsze praktyki banków i SKOK-ów w zakresie przeciwdziałania wykorzystywaniu ich do działalności przestępczej. Biorą pod uwagę także kryteria ekonomiczne, geograficzne czy przedmiotowe (opisane w art. 119zn § 3 pkt 1-5 Ordynacji podatkowej). Informacje o wskaźniku ryzyka otrzymuje Szef KAS.
Przesłanki blokady
Blokadę stosuje się na okres nie dłuższy niż 72 godziny. Może być jednak przedłużona na oznaczony czas, nie dłuższy niż 3 miesiące.
Krótka blokada konta przez KAS
Krótka blokada rachunku zarządzana jest wtedy, gdy zebrane informacje wskazują na to, że podmiot kwalifikowany może wykorzystywać działalność sektora finansowego do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego. Blokada ma temu przeciwdziałać. Jej zadaniem jest natychmiastowe przerwanie podejrzanego transferu pieniędzy. Wynika tak z art. 119zv § 1 Ordynacji podatkowej. Wyłudzenie skarbowe lub czynności zmierzające do niego nie muszą występować bezpośrednio w podmiocie kwalifikowanym. Nadużycia podatkowego może dopuszczać się inny podmiot. Ale jeżeli podmiot kwalifikowany wykorzystuje – nawet nieświadomie – działalność banków lub SKOK-ów do celów związanych z tym oszustwem, blokada jego konta może okazać się konieczna, aby przeciwdziałać wyłudzeniom skarbowym przez inny podmiot (por. wyrok NSA z dnia 3 czerwca 2022 r., sygn. akt I FSK 400/22).
Przedłużenie blokady
Powodem przedłużenia blokady jest istnienie uzasadnionej obawy, że podmiot kwalifikowany nie wykona istniejącego lub mającego powstać zobowiązania podatkowego lub zobowiązania z tytułu odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, przekraczającego równowartość 10 000 euro. Przeliczenia na złote dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP w ostatnim dniu roboczym roku poprzedzającego rok, w którym wydano postanowienie o przedłużeniu blokady. Wskazuje na to art. 119zw § 1 Ordynacji podatkowej.
Ocena, czy konieczne jest przedłużenie blokady konta, powinna być dokonana z zachowaniem reguł stosowanych przy ustanowieniu zabezpieczania spłaty zobowiązań podatkowych. Przesłanką zastosowania obu tych rozwiązań jest uzasadniona obawa niewykonania zobowiązania podatkowego. Celem blokady konta jest zabezpieczenie środków, które powinny zostać przeznaczone na zapłatę należnego podatku, zanim zostaną wytransferowane poza polski system bankowy.
Jej zastosowanie mogą usprawiedliwiać takie okoliczności, jak:
- nierozliczenie istniejącego zobowiązania podatkowego,
- relatywnie niskie dochody podatnika w stosunku do przyszłego zobowiązania podatkowego
- czy niewykazywanie wartości dostaw i nabyć (por. wyrok NSA z dnia 16 lutego 2022 r., sygn. akt I FSK 2514/21).
Czy podatnik może wygrać?
Podmioty, których konta są blokowane, mają małe szanse na skuteczne zakwestionowanie tego działania.
Krótka blokada ma formę żądania przekazanego do banku czy SKOK-u. Nie przysługuje na nią samoistny środek zaskarżenia. Przedłużenie blokady wymaga natomiast wydania postanowienia. Można złożyć na nie zażalenie. Po wyczerpaniu trybu zażaleniowego postanowienie można zaskarżyć do sądu administracyjnego. Akceptowany jest jednak pogląd, że w zażaleniu lub skardze na postanowienie o przedłużeniu blokady można zakwestionować także przyczyny jej zastosowania (tzn. dokonania krótkiej blokady). Obie blokady – krótka (na 72 godziny) i długa (przedłużona na maksymalnie 3 miesiące) – są bowiem ze sobą powiązane.
KAS, dokonując blokady (krótkiej), nie musi udowodnić wykorzystywania sektora finansowego przez dany podmiot do wyłudzeń skarbowych. Ma jedynie dowieść, że istnieje takie prawdopodobieństwo, tzn. że do działań przestępczych mogło dochodzić lub może dojść w przyszłości. Kluczowym dowodem w sprawie jest analiza ryzyka dokonana w STIR. Dokładne ustalenie, kto dopuszczał się wyłudzeń skarbowych, w jaki sposób i w jakiej skali nie mieści się w zakresie postępowania w przedmiocie blokady rachunku, a szczególnie w ramach postępowania poprzedzającego krótką blokadę. Ostateczna ocena prawidłowości rozliczeń podejrzewanego podmiotu następuje dopiero w toku kontroli czy postępowania podatkowego. A w wyniku tej weryfikacji może okazać się, że działał on jednak zgodnie z prawem (zob. wyrok NSA z dnia 26 stycznia 2022 r., sygn. akt I FSK 2393/21).
Postanowienie o przedłużeniu blokady
Postanowienie o przedłużeniu blokady musi być natomiast wydane w ciągu 3 dni. Wyklucza to przeprowadzenie postępowania z klasycznym postępowaniem dowodowym, zapewnienie podmiotowi kwalifikowanemu czynnego w nim udziału, wyznaczenie terminu do zapoznania się z aktami sprawy. Nierealne jest odebranie wyjaśnień od przedsiębiorcy czy przesłuchanie świadków. Organ nie przeprowadza postępowania dowodowego w takim zakresie jak w postępowaniu wymiarowym, lecz ocenia okoliczności związane z dokonaniem kwestionowanych transakcji przy uwzględnieniu materiału dowodowego zebranego w toku czynności sprawdzających, kontroli czy postępowań podatkowych lub wynikających z deklaracji podatkowych i plików JPK_VAT (zob. wyrok NSA z dnia 13 sierpnia 2021 r., sygn. akt I FSK 1104/21).
Jak przepisy o STIR rozumieją wyłudzenia skarbowe?
| Jak przepisy o STIR rozumieją wyłudzenia skarbowe? |
| – przestępstwa skarbowe: uchylanie się od opodatkowania (art. 54 § 1 i 2 K.k.s. – Dz. U. z 2022 r. poz. 859 ze zm.), firmanctwo (art. 55 § 1 i 2 K.k.s.), oszustwo podatkowe (art. 56 § 1 i 2 K.k.s.), niewystawienie, wystawienie w sposób wadliwy lub odmowa wydania faktury lub rachunku (art. 62 § 1 K.k.s.), wystawienie lub posługiwanie się nierzetelną fakturą lub rachunkiem (art. 62 § 2 i 2a K.k.s.), wyłudzenie nadpłaty lub zwrotu podatku (art. 76 § 1 i 2 K.k.s.), – przestępstwa: podrobienie lub przerobienie faktury lub użycie takiej faktury jako autentycznej (art. 270a § 1 i 2 oraz art. 277a § 1 K.k. – Dz. U. z 2022 r. poz. 1138 ze zm.), wystawienie lub użycie poświadczającej nieprawdę faktury (art. 271a § 1 i 2 oraz art. 277a § 1 K.k.), – udział w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie ww. przestępstw lub przestępstw skarbowych (art. 258 § 1-3 K.k.). |
Zapraszamy też do zapoznania się z innymi artykułami na naszym blogu!