Wstęp do sukcesji

Śmierć przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczych wiąże się z upadkiem prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa. Wygasa NIP, podpisane umowy i udzielone pełnomocnictwa. Z dnia na dzień przedsiębiorstwo przestaje istnieć, nikt i nic nie może tam dalej działać. Dopiero spadkobiercy mogą przejąć majątek i dalej po jego podziale starać się odzyskać stracony rynek. Procesy dziedziczenia trwają jednak bardzo długo – a do czasu ich zakończenia nikt nie może prowadzić spraw firmy. Żebyśmy po sobie nie zostawili jedynie wspomnień, ale faktycznie przekazali to na co poświęciliśmy swój pot i łzy, czyli nasze przedsiębiorstwo, warto przy okazji okresu w jakim się znajdujemy, pomyśleć również nad tym co już dziś możemy zrobić, żeby nasza działalność istniała również po naszej śmierci, żeby nasza maszyna jechała dalej, nawet po zmianie kierowcy, bo przecież wypracowaliśmy to wszystko nie po to, żeby to się wszystko skończyło, ale po to, żeby cząstka z nas na tej ziemi została.

Jedna z możliwości ucieczki przed ryzykiem zaprzepaszczenia całego przedsiębiorstwa z dniem naszej śmierci jest przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Ten sposób powoduje przejście wszystkich praw i obowiązków przedsiębiorcy na spółkę m.in. podpisanych wcześniej umów, koncesji i zezwoleń. Także pracownicy przechodzą do spółki bez konieczności podpisywania nowych umów. Jeżeli mamy już spółkę, to w razie gdybyśmy nie byli już w stanie dalej funkcjonować, spółka ma odpowiednie organy, żeby prowadzić działalność dalej. W przypadku śmierci dochodzi do podziału majątku, a tym majątkiem w przypadku spółki są udziały w tej spółce, co za tym idzie, nie ma, tak jak przypadku osoby fizycznej krytycznego momentu, gdzie następuje koniec działalność a wartość majątku ogranicza się z reguły tylko i wyłącznie na środków trwałych. Udziały w dobrze prosperującym przedsiębiorstwie będą zawsze miały większą wartość niż udział w majątku przedsiębiorstwa, które przestało istnieć, a niejednokrotnie chodzi tu przecież o przekazanie majątku naszym najbliższym. Ponadto przekształcenie w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością może być pierwszym etapem do kolejnych przekształceń, np. w spółkę komandytową (na ten moment najbardziej optymalne podatkowo rozwiązanie). Cała procedura przekształcenia powinna zająć od 3 do 6 miesięcy (w zależności od tego jak szybko wnioskiem zajmie sią sąd).

Inną metodą przekazania swojej działalności do nowego podmiotu jest założenie nowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub innej formy prawnej np. spółki osobowej a następnie przeniesienie aportem naszego dotychczasowego przedsiębiorstwa. Założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przez Internet trwa 1 dzień i kosztuje 350 zł (więcej na ten temat pisaliśmy w artykule: Jak założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością?) Mimo, że założenie spółki nie trwa długo, jednak w przypadku przeniesienia składników majątku wymagane jest kilka osobnych czynności prawnych. Jest to też całkowicie nowy podmiot stąd konieczność podpisywania nowych umów handlowych, a także umów z pracownikami. Całość trwa krócej niż w przypadku przekształcenia, ale wymaga od nas podjęcia dodatkowych działań, co odciąga nas od prowadzenia działalności.

Innym sposobem jest na przekazanie przedsiębiorstwa za życia są np.:

• darowizna przedsiębiorstwa, która odpowiednio zgłoszona w Urzędzie Skarbowym może być zwolniona z opodatkowania,
• sprzedaż przedsiębiorstwa.

Wszystkie te zdarzenia, mające na celu przekazanie przedsiębiorstwa członkom rodziny nazywane są SUKCESJĄ. By przebiegało prawidłowo, procesy sukcesyjne powinny zostać rozpoczęte jeszcze za życia właścicieli, ponieważ jest to proces wieloetapowy. Warto także wspomnieć, że procesy te oprócz zmian na poziomie właścicielskim wiążą się
z konsekwencjami (pozytywnymi lub negatywnymi) podatkowymi oraz zmianami
w aspekcie księgowości, dlatego należy pomyśleć o tym z wyprzedzeniem, żeby wszystko odpowiednio poukładać.

Źródło: www.doradzamy.to nr 02/2016

Materiały konferencyjne: Rachunkowość i podatki spółek osobowych, SKwP, 2016

Bednarki (red): O sukcesji, Grant Thornton 04/2015